De Bloemkooldoctrine

De bloemkooldoctrine

Iedereen kent wel de structuur van een bloemkool. Als je alle roosjes verwijdert houd je de stronk over. De stronk is de kern van de kool die je niet meer ziet als alle roosjes er om heen zitten. Ik gebruik deze groente even als metafoor voor hetgeen ik de afgelopen 43 jaar heb geconstateerd op het gebied van automatisering (ICT) bij de gemeente Amsterdam in het domein van Werk & Inkomen. (Sociale Dienst (GSD, SDA, DWI en WPI)). Om even in de geest van deze weblog te blijven: de constatering van Neering.

Het is 1981, ik werk als uitzendkracht bij de Gemeentelijk Sociale Dienst aan de Vlaardingenlaan in Amsterdam. Ik ben als dossierzoeker (licht administratief medewerker) uitgezonden via BBB uitzendbureau aan de Heemstedestraat. De client van de sociale dienst belde destijds met het nummer 020- 123456 omdat bijvoorbeeld de uitkering niet was uitbetaald/geblokkeerd/niet klopte dan wel was beëindigd. Wachttijden van meer dan anderhalf uur waren niet ongebruikelijk met een oorverdovende stilte aan de kant van de sociale dienst. De telefoon werd uiteindelijk opgenomen door een medewerker van het belblok van de afdeling Comptabiliteit (Berekeningen) daar op het uitkeringsbastion in Amsterdam Nieuw West. Op iedere etage zaten twee afdelingen, op de 2e etage de afdelingen RWW en ABW 65-. Per afdeling was er één computerscherm met inzage in het OP (Overdracht Personen) systeem en 40 medewerkers. Medewerkers moesten, indien nodig, in de rij staan om een printje te maken of de gegevens te kunnen raadplegen. Het weekend of laatste werkroddels werden doorgenomen in de wachtrij. Het raadpleegscherm onthulde bijvoorbeeld dat de uitkering was geblokkeerd met code 2/01, dat betekende dat er geen werkbriefje (=ponskaart) was binnen gekomen. De client moest dan naar het hoofdkantoor komen om de ponskaart/het werkbriefje in te vullen en dan werd de uitkering alsnog met een betaalcheque (zichtcheque) betaalbaar gesteld die bij een kantoor van de gemeentegiro (Blauwe brievenbussen) geïnd kon worden.

Als het dossier nodig was om de vraag te kunnen beantwoorden liep de medewerker van het belblok de dossierkast in om het dossier te scoren. Geen dossier in de kast dan werd de opdracht om het dossier op de afdeling te zoeken gegeven aan één van de dossierzoekersm, dus aan mij. Ik struinde alle bureaus af op zoek naar het dossier. De cliënt bleef aan de telefoon hangen totdat mijn collega aan het belblok met dossier het antwoord kon geven. Mijn chef destijds sprak mij aan dat ik bij het zoeken meer aandacht had voor de meisjes in plaats van de dossiers, maar dit terzijde. Het netwerken heeft er bij mij altijd al ingezeten ;-).

Even terzijde: Eén van de cliënten van de Soos was kunstenares Fabiola. Zij was een Amsterdamse Paradijsvogel met uitbundige uitdossingen. Als dank voor de maandelijkse uitkering stond zij één of twee dagen per maand op de stoep bij de Vlaardingenlaan zodat zij als kunstobject door het personeel vanuit de diverse etages door de kantoorramen bekeken kon worden. Hier werd zeer wisselend door de medewerkers op gereageerd. Ik zelf vond het een apart fenomeen en fantastisch om te zien.

Foto: Fabiola als kunstwerk in de Amsterdamse Leidsestraat. Zij/hij stond dus één per week voor het hoofdkantoor van de Sociale Dienst Amsterdam.

Dus één computer op een afdeling voor raadplegen en printen. Zaken wijzigen in het OP systeem ging via opdrachten/ponsdocumenten die vervolgens, na goedkeuring, door datatypistes elders in het computersysteem werden ingevoerd. Opdrachten aan de Kas beneden bij de wachtkamer om aan een cliënt een betaling te doen gingen via buizenpost.

In 1989 werkte ik als bijstandsmaatschappelijk werker recht tegenover de Burgemeesterswoning op de Herengracht op de hoek Vijzelstraat/Herengracht. Het meeste ging via papieren dossiers en formulieren. Revolutionair was de introductie van geautomatiseerde brievenboek naast het raadplegen van het eerdergenoemde OP systeem. Dit ging via het IRAKA systeem. Dit was ook voor het eerst dat er op elk bureau een computerscherm verscheen. Ook de eerste koppeling tussen twee systemen.Doel van dit alles was om de organisatie efficiënter te maken. Later is gebleken dat het koppelen van allerlei applicaties vaak tot een ICT spaghetti zou leiden.

En zo zijn door de jaren heen  nieuwe systemen ingevoerd om de organisatie efficiënter te maken, medewerkers te ontlasten/ontzorgen van administratieve taken, managementinformatie te generen enz. Uiteindelijk moest dit alles ten goede komen aan klanten/cliënten en medewerkers. De vraag is natuurlijk of dit daadwerkelijk is gerealiseerd.

In 1992 kwam ik als personeelsconsulent terecht in de publieke re-integratie van langdurig werklozen. De uitvoering was belegd bij Bureau Maatwerk later Maatwerk Amsterdam. Hier werden de eerste stappen gezet naar een cliënt/werknemersvolgsysteem. We hebben het over de opbouw van de applicatie M2000. Het begon heel simpel, het weergeven van een caseload van een personeelsconsulent door één druk op de knop. Een handige lijst voor het overzicht en handig als gespreksdocument tussen manager en medewerker. Door de jaren heen dijde het klantvolgsysteem uit. De salaris administratie werd er aan gekoppeld en later  ook een brievenboek, de beoordelingssystematiek voor de banenpoolers/JWG’ers enz enz. Eerst was het nog faciliterend maar later dwingend.  Dit systeem “vervuilde” al heel snel. Vervuiling van data of het ontbreken ervan is nog steeds vaak een probleem bij huidige applicaties. De personeelsconsulent zat steeds meer achter het bureau om het systeem te vullen enz in plaats van klantcontacten op kantoor of in de buitendienst.

M2000 werd in 2003/2004 het BanenmarktVolgSysteem (BVS) Het was het ondersteunende systeem op de georganiseerde “Megabanenmarkt” aan het Bornhout in het Westelijk Havengebied, Alle klanten van de Sociale Dienst Amsterdam met een bijstandsuitkering moesten door “een wasstraat” en iedereen zou een passend aanbod krijgen on aan het werk te gaan/een opleiding te volgen dan wel een zinvolle dagbestedeing. Veel commerciële bedrijven werden ingevlogen. Vanuit de gemeente ontstond er een betere relatie tussen Maatwerk Amsterdam (WIW (voorheen banenpool en de Jeugd Werk Garantiewet (JWG)), de NV Werk (Melkertbanen en re-integratietrajecten) en de Sociale Dienst Amsterdam wat zich vooral toelegde op de rechtmatigheid van het betaalbaar stellen van bijstandsuitkeringen. Of de samenwerking ook echt verbeterde valt te betwijfelen.

Aan de inkomenskant bij de Sociale Dienst Amsterdam had het OP systeem plaats gemaakt voor NUS (Nieuw Uitkering Systeem) Hele beslisbomen in het systeem zorgden voor een oerwoud van gedwongen stappen. Een medewerker Uitkeringen was er lang zoet mee om een klant rechtmatig een uitkering te verstrekken. Een goede medewerker behandelde slechts 9 tot 10 nieuwe aanvragen per week. Dit zijn dus medewerkers die niet aan de balie zaten maar in de “backoffice”. We zitten inmiddels in 2004.

Op 1 januari 20o6 was de fusie tussen de drie samenwerkingspartners van de Megabanenmarkt een feit. Samen werden zij de Dienst Werk en Inkomen. Uiteindelijk werd BVS het RAAK Systeem als klantvolgsysteem naast NUS. RAAK begon goed maar al snel werd er weer van alles aan toegevoegd, soms oneigenlijk. Inmiddels is RAAK overgegaan in BASIS van Pink Rocade. Ondanks vele toezeggingen is het er niet simpeler op geworden. De publieke reïntegratiepoot binnen de opvolger van DWI=WPI (Werk, Participatie en Inkomen) is daarnaast haar autonomie in dit softwarepakket volledig kwijt geraakt.

Zelf heb ik in 2004/2005 een pilot gedraaid met externe klantmanagers (nu heten zij klantbegeleiders) van buiten de Sociale Dienst om de splinternieuwe functie van klantmanager te creëren, Met het uitgeklede BVS systeem spraken zij 22 tot 26 klanten fysiek per week. In 2017 kwam ik als interim manager terug bij de WPI afdeling Participatie. De toppers onder deze klantmanagers spraken gemiddeld tussen de 8 a 12 klanten per week. De gemiddelde klantmanager sprak 5 tot 7 klanten per week en de zwakke broeders en zusters of degenen die de kantjes ervan af liepen spraken een paar klanten per week. Ik verwonderde mij over de grote verschillen tussen de 2004/2005 en 2017 en tussen de klantmanagers onderling. Ik ben naast een aantal afzonderlijke klantmanagers gaan zitten achter de computer, 2 uur per medewerker, Het systeem (RAAK) poepte steeds weer nieuwe taken in de takenbalk van RAAK van de afzonderlijke klantmanager. Lang verhaal kort, een aantal klantmanagers werd bijna volledig in beslag genomen door RAAK. Ik zag ook andere dingen zoals gebrek aan sturing door het management, een aantal onbewust onbekwame medewerkers en nog veel meer. Ook zag ik een aantal taken bij de klantmanager die daar helemaal niet thuishoorden maar in de back office.. (Bijv: het toekennen van reiskostenvergoedingen bij re-integratietrajecten)

Daar waar vaak de bedoeling is dat ICT/Software de klantbegeleider of re-integratie consulent moet ontlasten/ontzorgen of faciliteren om een goede en snelle dienstverlening aan een klant te kunnen verzorgen werkt deze dus vaak averechts. De stronk van de bloemkool is al snel niet meer zichtbaar omdat er van alles, met alle goede bedoelingen, aan toe wordt gevoegd en de gebruiker zit met de gebakken peren om langdurig van A naar B te komen en de klant krijgt hierdoor steeds minder aandacht.

Vorig jaar is bij WPI een nieuwe applicatie geïntroduceerd. Ze zijn overgegaan van RAAK naar BASIS van Pink Rocade.. Een unieke kans om de ICT kerstboom af te tuigen en weer terug te keren naar de stronk van de bloemkool. Bij dit proces was ik betrokken maar nu vanuit de medezeggenschap (OR en OC). De toenmalige programmamanager, een oud opdrachtgever van mij, beloofde met twee vingers in de lucht dat het allemaal voor de klantbegeleider/re-integratieconsulent/jongerenadviseur een stuk makkelijk zou worden en dat er meer tijd zou komen voor de Amsterdamse klanten van de WPI. Ze beloofden een stevige stronk zonder allerlei onnodige toeters en bellen. Inmiddels zijn we bijna een jaar verder en ook dit keer is er helaas weinig van terechtgekomen. Sterker nog: Re-integratieconsulenten en jongerenadviseurs zijn de volledige regie kwijt met chaos tot gevolg. Van de ICT aanbieders hoeven we ook niets te verwachten. Er is weinig concurentie, vaak wordt de buit verdeeld door Pink Rocade en Centric. Ze hebben weinig prikkels om een uitgekleed effectief (Lean and mean) proces aan te bieden.

Vlak voor mijn pensioenvertrek eind 2024,had ik een gesprek met de directeur van Werk en Participatie om de geschiedenis van de ICT-bloemkool en de huidige problemen uit te leggen. Ik vond geen gehoor. ik sprak een roerganger die meer controle en sturing wilde en zich laat voeden door systemen. Dit in plaats van een nieuwe wind om te sturen op vertrouwen en vakmanschap van klantbegeleiders en hen daadwerkelijk te ontzorgen. De directeur gaat per 1 maart aanstaande vertrekken. Een mooi moment voor een nieuwe directeur die misschien ook de bezem moet halen door de zittende afdelingsmanagers (die zitten grotendeels daar al sinds 2015 of eerder) en om radicaal veranderingen door te voeren en de werkprocessen van de klantbegeleiders ” te ontrozen” zodat de stronk van de bloemkool weer zichtbaar wordt en de Amsterdamse bijstandsklant weer goed kan worden bediend richting werk/opleiding of bijvoorbeeld vrijwilligerswerk.

De vraag is natuurlijk hoe de bloemkooldoctrine doorbroken kan worden. Als het simpel is EN het is goed, dan is het dubbel zo goed! Is hier allang niet meer van toepassing.

Edward Neering

Update Tandembanenplus Win/Win/Win

Tandembanen Plus!: Win/Win/Win!

Essentie Tandembanplus: 62+ verlaat de arbeidsmarkt met WW tot AOW/Pensioenleeftijd maar doet daar 16 uur per week wat voor terug. Instroom van jongeren op de tandembanen (andere doelgroepen/of alleen sectoraal kan ook) Iedere tandem wordt verantwoord voor accountant. … Echte banen door Herverdeling van Arbeid! en een actieve bijdrage van senioren aan de participatiemaatschappij!

Konstanz Mainau beeld man

Door Edward Neering

22 januari 2015

De regering heeft haar grote plannen uit het regeerakkoord nu bijna allemaal door de eerste kamer en zij staat voor nieuwe keuzes. Zij is op zoek naar een nieuw bestuurlijk perspectief tot aan de nieuwe verkiezingen in 2017. “Banen, banen en banen en economisch herstel” is daarvan een onderdeel. Voor 2015 wordt een kleine teruggang verwacht van 645.000 naar 605.000 werklozen zo blijkt uit de miljoenennota 2015. De economische opleving zal niet spectaculair zijn, sterker nog. Vakbond de Unie verwacht voor 2015 nog een grote ontslagronde voor 100.000 werknemers. De werkloosheidcijfers in januari 2015 laten weer een toename zien De groei zal blijven hangen tussen 0,5 en 1% de komende jaren. Volstrekt onvoldoende om de huidige omvang van de werkloosheid het hoofd te bieden. Optisch zal het aantal werkzoekenden dalen omdat Nederland gaat aansluiten bij de Europese definitie van werkloosheid (één uur in de week ipv 12 uur van week volgens de huidige Nederlandse definitie)  Aan herverdeling van arbeid is niet meer te ontkomen, hieronder een betoog voor tandembanenplus. Oud maakt plaats voor jong en geeft maatschappelijke taakuren terug aan de participatiesamenleving. Deze herverdeling van arbeid kan prima parallel aan het proces van verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar.

 

Er wordt momenteel ruim aandacht besteed aan de aanpak (of het ontbreken daarvan) van de (jeugd)werkloosheid. Eigenlijk komt men niet verder dan “langer naar school”,  stages, werkervaringsplaatsen, starterbeurzen. proefplaatsingen en loonkostensubsidies voor werkzoekenden en hoopt men dus  op die snelle  economische opleving. Tegelijkertijd vist men in dezelfde vijver, de vijver aan arrangementen blijft gelijk maar de doelgroepen breiden zich uit. Veel trajecten gaan met behoud van uitkering. In Amsterdam gaat men, nu de SP in het college zit, een stap verder en gaat men over over forse loonkostensubsidies voor werkgevers en noemt deze perspectiefbanen. Het voorgenomen volume in Amsterdam is waarschijnlijk marginaal gezien het gebrek aan budget.

Konstanz Triberg Waterval

 

Ton Heerts (FNV)  heeft in de zomer een oproep gedaan aan de politiek en aan de werkgevers om het eerder afgesloten sociaal akkoord nog eens tegen het licht te houden met het voortschrijdende inzicht van nu. Hans de Boer deed later afgelopen zomer nog een duit in het zakje van zijn kant op zijn eerste dag als nieuwe voorman van VNO/NCW.  Onderstaand arrangement van Tandembanenplus zou in een nieuw sociaal akkoord zeker moeten worden opgenomen dan wel als aanvulling op het huidige sociaal akkoord gerealiseerd moeten worden. Ook kan een variant middels een pilot lokaal of in een grote stad of regio worden ingevoerd. Gekozen kan worden om het bijvoorbeeld ook alleen binnen de overheid of specifieke sector te doen.

Tandembanenplus

Dit voorstel creëert echte banen al dan niet in een domino van mobiliteit en biedt een oplossing voor werkgevers die vervroegd afscheid willen nemen van hun senioren, het bevordert de sociale cohesie tussen oud en jong of andere specifieke doelgroepn, het faciliteert werkgevers, geeft vertrouwen aan zestigplussers die de arbeidsmarkt willen verlaten en ze geven middels additionele maatschappelijke taken 16 uur per week gedurende 40 weken per jaar terug aan de samenleving. Het drukt de kosten in de zorg, onderwijs en culturele sector en geeft ruimte voor jobcoaching door ouderen aan jongeren (het gildeprincipe)  en tenslotte levert het dus één op één banen op!! Oud en jong op een werktandem en de ouderen doen iets terug voor de maatschappij, vandaar de term “tandembanen plus” Tenslotte een mooie win/win/win in onze nieuwe participatiemaatschappij. Jong kan (deels) worden vervangen door andere groepen zoals werkzoekenden met een arbeidsbeperking, vijftigplussers of andere doelgroepen.

De ketting

Het instrument kan uiteraard ook worden ingezet bij reorganisaties zoals nu bij de grote reorganisatie van de gemeente Amsterdam. Dit plan nu invoeren voor vier jaar met als start een pliot in de regio’s rond de grote steden of alleen bij de overheid zet dus zoden aan de dijk Het zal een behoorlijke boost geven aan het terugdringen van de (jeugd)werkloosheid en geeft senioren een springplank naar hun pensioen en geeft vertrouwen als het om hun bestedingen gaat. Doe het tijdelijk want begin jaren twintig heb je je oudere werknemers weer keihard nodig.

Tandembanen Plus! :  62+ levert tegenprestatie en jong stroomt in op echte banen.

  • Er is nog steeds sprake van een veel te grote (langdurige) werkloosheid. werkloosheid voor oud en jong .Dit brengt hoge maatschappelijke kosten met zich mee van maatschappelijke zorg, uitkeringen, re-integratie, overlast en criminaliteit; In Amsterdam is de jeugdwerkloosheid onlangs opgelopen van 20% naar 24% van de beroepsbevolking;
  • We kunnen het ons niet veroorloven om een generatie op de arbeidsmarkt af te schrijven;

Adagium moet zijn “Niemand aan de kant! Iedereen doet mee! ”;

  • De tandembanenplus constructie levert echte banen, al dan niet in een domino,  op voor werkzoekenden en bevordert mobiliteit in organisaties. Immers Medewerker A gaat weg op een specialistische functie, collega B volgt hem op, collega C volgt B op en op de vacature van collega C wordt werkzoekende D geplaatst, mobiliteit ten top;
  • Werkgevers/overheid hebben er een adequaat personeelsinstrument ihkv leeftijdsbewust personeelsbeleid met daarbij instroom of behoud van jongeren, ook zouden werkgevers dit instrument kunnen gebruiken ihkv de participatiewet;
  • De verantwoording gaat per tandem: Dus mijnheer Janssen mag weg als werkzoekende Pieterse is aangenomen op zijn baan. Dit wordt per werkgever inzichtelijk gemaakt, ook de mobilteitsdomino’s worden verantwoord/gemonitord om de mobiliteit in kaart te krijgen. De tandemarrangementen worden door een accountant getoetst middels een accountantsverklaring. Bonden hoeven niet te vrezen, zoals in de jaren tachtig, dat werkgevers de regeling kunnen misbruiken;
  • Door tandembanen plus kunnen jongeren binnen grote reorganisaties verbonden blijven aan grote werkgevers/overheden in plaats dat ze als eerste op basis van het aantal dienstjaren bij deze operaties er uit vliegen hetgeen verspilling van HRM kapitaal is;
  • De kosten in de zorg, de culturele sector en onderwijs zijn geëxplodeerd! Ook al is er momenteel en stabilisatie van kosten. Deze kostenposten moet beheersbaar blijven de komende decennia. De senioren die gaat additionele taken terug doen voor de maatschappij in eerdergenoemde sectoren;
  • Werknemers/ambtenaren die nu tussen de 60 en 65 zijn er met hun 62e uit kunnen (zeg maar de oude 57 ½ regeling). als je als 62 plusser van deze regeling gebruik wilt maken, ben je dus verplicht om 16 uur per week, gedurende 40 weken per jaar, zorg-, onderwijs-, cultuur- en/of jobcoaching-taken (oudere op jongere)  te verrichten. De betreffende medewerker sluit hier een tandemcontract voor af, dit gaat geheel op vrijwillige basis. De taken  kunnen binnen je familie zijn als mantelzorger, bij kwetsbare ouderen bij zorgorganisaties, onderwijs, culturele instellingen  en andere maatschappelijke organisaties dan wel dat je jouw deskundigheid als coach overdraagt aan een jongere of inbrengt bij een vakopleiding en/of (gemeentelijk) re-integratiebedrijf als toegevoegd (additioneel/extra handen)  docent of werkmeester;
  • Kortom herverdeling van arbeid door het trekken van menselijke wissels al dan niet in een domino van mobiliteit;
  • Voor dit arrangement moet in een sociaal akkoord tijdelijk een bovenwettelijke WW komen voor 62 plussers ‘ers tot aan hun pensioengerechtigde leeftijd. WW in nu drie jaar en vanaf 1-1-2016 2 jaar. Tijdens het tandemcontract van de 62+ is er geen sprake meer van sollicitatieplicht. Eventueel een suppletie inbouwen van bijvoorbeeld 5%.
  • Tevens moet de pensioenopbouw aanvaardbaar worden geregeld tijdens de WW periode;

De politiek blij, werkgevers blij, zorginstellingen blij, werklozen blij, de vakbonden blij, de regering blij, de arbeidsmarkt blij, senioren blij en onderwijsinstellingen bljj. Er is weer perspectief, goed werkgeverschap, een impuls aan nieuw bloed binnen  (grote) werkgevers/overheden en een sociaal gezicht. Kijk,  daar wil je als regering met vakbonden en werkgevers landelijk mee naar buiten treden dan wel als grote gemeente of regio. Daarnaast geeft het vertrouwen voor senioren en werk voor jongeren hetgeen weer meer economische bestedingen met zich meebrengt. Samen werken aan een beter Nederland dat bijdraagt aan de beoogde participatiemaatschappij.

Ton_Heerts

Een soortgelijk project heeft in Amsterdam al succesvol kleinschalig gedraaid in de periode 1997- 2001. Het heette toen Wisselwerk Amsterdam maar was meer uitgekleed. Als we het nu doen, doen we het weer tijdelijk voor bijvoorbeeld vier jaar. Na vier jaar moet het economisch herstel en de vergrijzing de hardnekkige werkloosheid hebben vlotgetrokken.

De financiering van dit plan moet in het sociaal akkoord geregeld worden dan wel vanuit arbeidsvoorwaarden gelden aanvullend op de landelijke VNG CAO als het bijvoorbeeld om Amsterdam gaat. Immers het arrangement levert ook wat op in de vorm van te besparen uitkeringen, toename van bestedingen en reductie van kosten in zorg,de culturele sector en  het onderwijs. Tenslotte is het ook een bijdrage aan draagvlak voor de beoogde participatiemaatschappij. De regering laat zien dat met een creatieve oplossing nieuwe energie los komt.  Dit alles nog los van moeilijk te berekenen maatschappelijke kosten die niet te hoeven worden gemaakt op het gebied van bijvoorbeeld hulpverlening en mogelijk zelfs criminaliteit. Een maatschappelijke kosten/baten analyse is gewenst.

Werkgevers en Werknemers, samen met de politiek,  neem je verantwoordelijkheid en lanceer een masterplan Tandembanen plus. De geschiedenis zal er straks blij mee zijn!

Edward Neering op persoonlijke titel

 

06-518 770 14

In de dagelijkse praktijk: Interim manager in dienst bij de gemeente Amsterdam (Bureau Interim en Advies, BIA). Zowel werkzaam in het fysieke domein als het sociale domein. Directeur geweest tot met 2008 van DWI Werkbedrijf Herstelling. Zijn wortels liggen in het domein van Werk en Inkomen. Huidige opdracht to 1 april 2015: programmamanager Werk, stages en Participatie bij stadsdeel Zuidoost.

Edward Daar is het nieuwe jaar!